Mindfulness Nedir?

Yaşamla an be an, değiştirmeye çalışmadan temasa geçtiğimizde her şeyin değişen doğasını fark ederiz. Böylece yaşamlarımızda huzur ve mutluluğun gelip geçen ve değişen yaşam olaylarına bağımlı olmadığını fark ederiz.

Mindfulness’ın temel prensibi nedir, nasıl işe yarar?

Mindfulness (bilinçli farkındalık), şimdiki an içerisinde gerçekleşenlere dikkat etmek, bu dikkatin niteliğini fark etmek ve tüm bu fark edilenleri acele ile yargılamaksızın kabul etmeyi içerir. Bilinçli farkındalığın özü kişinin yaşanan anın deneyimine kabul edici ve dostane bir tavır ile dikkat etmesidir.Her an olup biten deneyimin hoşumuza giden, gitmeyen veya nötr olup olmamasına bakmaksızın merak ve açıklıkla algılamak, buna izin vermek ve gözlemlemektir.

Basit bir dille ifade etmek için; bilinçli farkındalığın başlıca iki bileşeni (a) odaklanmış dikkat ve (b) kalbin genellikle şefkat ve sevgi gibi kelimelerle tanımlanan açıklık ve olumluluk düzeyidir. Zihnimiz çoğunlukla geçmiş ve gelecektedir. Öyle ki araştırmalar uyumadığımız zamanın neredeyse yarısını o anda her ne ile meşgulsek onunla geçiremediğimizi söylüyor. Yani dalgınlık günümüz insanının başlıca problemlerinden birisi. Mindfulness bizlere şimdiki anda kalmanın yollarını göstererek, şu anla olan temasımızı arttırıyor. Böylece daha canlı ve farkında oluyoruz. Sadece fark etmek ve şu anla temas etmek yetmiyor. Aynı zamanda fark ettiğimiz şeyleri ele alacak tutumlara da ihtiyacımız var. Çünkü bizim için bu anın içindeki her şey mutluluk verici olmayabilir. Yaşamla an be an, değiştirmeye çalışmadan temasa geçtiğimizde her şeyin değişen doğasını fark ederiz. Böylece yaşamlarımızda huzur ve mutluluğun gelip geçen ve değişen yaşam olaylarına bağımlı olmadığını fark ederiz.

Mindfulness dünyada nasıl bu kadar popüler hale geldi? Uygulayan ünlüler var mı?

Mindfulness’ın en güçlü ve popüler hale gelmesine neden olan yönü arkasındaki bilimsel destek. Özellikle nörobilimin ilgi alanına girmiş olan bir konu. Nöral esnekliğimiz keşfedildiğinden beri duygu, düşünce ve davranışlarımızla yaptığımız çalışmaların ve beceri eğitimlerinin beynimizi yapısal ve fonksiyonel olarak değiştirebileceğimizi anladık. 8 haftalık bir mindfulness kursunun bile bizde bu değişiklere neden olduğu bilimsel olarak desteklendi. Mindfulness, bizleri anla temasa ve yargısız bir kabule doğru götürerek iyi oluş halimizi yani yaşam kalitemizi arttırabilir. Dünyada ünlülerin odağında da mindfulness var. Emma Watson, Angelina Jolie ve OprahWinfrey, Mindfulness (bilinçli farkındalık) uygulamalarını yaşamlarına geçirdikten sonra hayatlarında neler değiştiğini yaptıkları gazete ve televizyon röportajlarında uzun uzun anlatıyorlar. NBA basketbol koçu Phil Jackson, OprahWinfrey’le yaptığı bir röportajda “NBA takımının başarısının ardında Mindfulness (bilinçli farkındalık) uygulamaları yatıyor” diyor. Politikada da mindfulness var, onların da gözde yöntemlerinden biri. Başta İngiltere Parlementosu olmak üzere Galler, Hollanda, Danimarka ve İsveç’te politikacılar Mindfulness (bilinçli farkındalık) eğitimlerinden geçti.

Mindfulness iş dünyasında tercih ediliyor mu? Ne işe yarıyor?

Mindfulness iş dünyasında da tercih edilir. Öyle ki Google da Mindfulness (bilinçli farkındalık) uygulamalarının duygusal zekâyı arttırdığını keşfettikten sonra çalışanlarının motivasyonlarını arttırmak ve potansiyellerini üst seviyede kullanabilmelerine fırsat vermek açısından 2007’de mindfulness temelli benim de eğitmeni olduğum “Search Inside Yourself (Kendi İçinde Araştır) isimli bir uygulama geliştirdi.

Mindfulness’ın sağladığı yararlar kişilerin iş yaşamlarındaki performanslarını da stres seviyesi, üretkenlik, takım lideri ya da üyesi olarak kişilerarası etkileşim alanlarında da olumlu yönde etkiliyor. Stres ve tükenmişlikle baş etmenizi, daha iyi karar vermenizi, performansınızı arttırmanızı sağlar. Her şeyden önemlisi kişinin kendi ile ve diğerleri ile olan iletişimini ve etkileşimini geliştirir.

Çalışanları için özellikle mindfulness eğitimi talep eden belli sektörler var mı?

Google, Apple, P&G, General Mills, Lululemon, Target, SAP gibi iyi bilinen birçok yaratıcılık ve yenilik temelli şirketler Mindfulness programlarını uygulamaktadırlar. Özellikle Google ve SAP yazılım firmasının kendi içlerinde özel eğitmenleri bulunmaktadır ve tüm çalışanların bu eğitimden geçmesi gerekmektedir.

Kimler bu metoda daha çok ihtiyaç duyuyor?

Mindfulness (bilinçli farkındalık herkes için. Herkesin yaşamında ihtiyaç duyacağı bir beceri. Öyle ki Bill Gates’e göre, mindfulness – bilinçli farkındalık 21. yüzyılda kendimizi daha iyi tanımamız ve yaşamlarımızda acıya nasıl katkıda bulunduğumuzu görebilmemiz için bir ihtiyaçtır. Hepimizin yaşamında dönem dönem iş stresi, günlük hayatın getirdiği zorluklar, bedensel şikayetler ve hastalıklar, karşılaştığımız problemli durumların ve tüm bunların yanı sıra yorgunluk, tükenmişlik, hayattan keyif alamama gibi direkt olarak bir nedene bağlı olmayan ama yaşam kalitemizi düşüren zorlukların da mindfulness’ın gündeminde olduğunu eklemek gerekir.

Okuyucular kendi kendilerine az da olsa mindfulness deneyimi yaşamak isteseler, basitçe uygulanabilecek bir kaç egzersiz tavsiye edebilir misiniz?

Nefesinizi mevcut ana gelmek için bir çapa gibi kullanın. Dikkatiniz her dağıldığında veya fazlasıyla zihninizde kaldığınızda alıp verdiğiniz nefesinize odaklanın.

Gün içinde dikkatinizin geçmiş ve geleceğe gittiği anları fark edin ve dikkatinizi nazikçe içinde bulunduğunuz ana getirin. Bunun için duyumlarınızı kullanabilirsiniz.

Hoşunuza gitmeyen deneyimler yaşadığınızda dikkatinizi bedeninize yönlendirin. Gerginleşmiş bedeninizi fark edin ve onu hafifletin.

Gün içinde yaşayacağınız hoşa giden anları fark etmeye niyet edin, onlara dikkat edin ve yaşadıktan sonra bu anları anın.

Herhangi ani bir tepki vermeden önce nefes alın ve o anda hissettiğiniz duyguyu yargılamadan sadece tanımlayın. Örneğin; “şu anda öfkelenmeye başlıyorum”

Geçiş anlarına dikkat edin. Örneğin; uykudan uyanıklığa, öğle yemeğinden çalışmaya, çalışma saatinden dinlenmeye. Ve niyetinizi sorgulayın. “şimdi niyetim nedir?”

Bulunduğunuz anın ve yerin farkında olun, orada olun. Örneğin; evdeyken evde, işyerindeyken işte gibi.

Prof. Dr. Zümra Atalay

MEF Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü Öğretim Üyesi

Mindfulness Institute Kurucusu